فرصت بکر آفریقا برای اقتصاد ایران جدای از همسایههایی مانند عراق و امارات متحده عربی یا کشوری مانند چین به عنوان غول نوظهور اقتصاد جهان، ایران در شرایط فعلی چند بازار بالقوه دارد که امکان دسترسی به آنها مقدور نیست. ایالات متحده امریکا و کانادا به دلیل اختلافنظرهای سیاسی، هیچ فرصت بزرگی در اختیار ایران قرار نخواهند داد، وضعیت در استرالیا نیز تفاوت چندانی با امریکای شمالی ندارد و لااقل در شرایط فعلی نمیتوان برای حضور قدرتمند در آنها برنامهریزی کرد.
در این بین اتحادیه اروپا یک شریک تجاری محتاط برای ایران بوده و هنوز همان روال را ادامه میدهد. با وجود اصرار اروپا بر باقی ماندن در برجام، تهدید امریکا بر تهدید شرکتهایی که با ایران همکاری میکنند باعث شده عملا راه بر گسترش تجارتها بسته شود و حتی آمارهای جدید از این حکایت میکند که میزان تجارت ایران با کشوری مانند آلمان کاهشی ۵۰ درصدی داشته است.
در این میان تنها ظرفیت باقیمانده برای گسترش حضور قاره آفریقاست. قارهای با ظرفیت صادراتی بسیار گسترده که به دلیل نپرداختن به آن، عملا برای صادرکنندگان ایران بکر است.
آمارها نشان میدهد که بیش از ۵۰ کشور آفریقایی در طول سال حدود ۱۰۰۰ میلیارد دلار تجارت دارند که حدود ۶۰۰ میلیارد دلار آن به واردات و ۴۰۰ میلیارد دلار آن به صادرات اختصاص دارد. میزان فراموشی این بازار مهم در اقتصاد ایران وقتی مشخص میشود که بررسیها نشان از آن دارد که آمار تجارت ایران در سال با تمامی کشورهای آفریقایی حدود یک میلیارد دلار است. از این عدد ۶۰۰ میلیون دلار به صادرات و ۴۰۰ میلیون دلار به واردات اختصاص دارد و عملا ایران از این بازار ۱۰۰۰ میلیارد دلاری هیچ سهمی ندارد.
فرصت بکر آفریقا برای اقتصاد ایران
بررسی وضعیت واردات کشورهای آفریقایی در سال ۲۰۱۸ نشان میدهد که این کشورها در یک سال حدود ۵۷۶ میلیارد دلار واردات داشتهاند. در بین این کشورها، آفریقای جنوبی با حدود ۹۳ میلیارد دلار بزرگترین واردکننده بوده و پس از آن مصر با ۸۰ میلیارد دلار، مراکش با ۵۱ میلیارد دلار و الجزایر با ۴۸ میلیارد دلار واردات قرار دارند.
آمار دقیق تجارت ایران با آفریقا نشان میدهد که تاجران ایرانی در این سال ۶۵۱ میلیون دلار به آفریقا صادر کردهاند. مصر با واردات ۲۱۵ میلیون دلار بیشترین سهم را به خود اختصاص داده و پس از آن کنیا با ۱۳۷ میلیون دلار، سودان با ۵۹ میلیون دلار و آفریقای جنوبی با ۳۷ میلیون دلار در ردههای بعدی هستند.
به این ترتیب ایران به آفریقای جنوبی به عنوان اصلیترین اقتصاد این قاره و بزرگترین واردکننده تنها ۳۷ میلیون دلار صادرات داشته که در واردات ۹۳ میلیارد دلاری این کشور، عملا هیچ سهمی را نشان نمیدهد. در کنار آن ایران به مصر بیشترین صادرات را داشته که در ۴۰ سال قبل روابط دیپلماتیک خاصی با آن نداشته و این نشان میدهد که ظرفیت موجود بسیار بالاست اما هیچکس سراغ آن نرفته است.
هر چند اقتصاد کشورهای آفریقایی در قیاس با بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان، فاصلهای طولانی دارد اما این کشورها سه درصد از کل تجارت جهان را انجام میدهند و میتوان برای حضور در آنها برنامهریزی جدی کرد.
فرصت بکر آفریقا برای اقتصاد ایران
ایران میتواند از ظرفیت برخی کشورهای منطقه مانند عمان به عنوان فراهمکننده مقدمات حضور در آفریقا استفاده کند و در صورت سرمایهگذاری بخش خصوصی، امکان افزایش حضور در این بخش وجود خواهد داشت.
اگر بعد مسافت را در نظر بگیریم، چین به عنوان اصلیترین فعال در بازار آفریقا به درستی توانسته این مشکل را برطرف کند و بازاری مهم را در اختیار بگیرد. از سوی دیگر کوچک بودن بسیاری از شرکتهای آفریقایی ریسکی که تحریم امریکا برای شرکتهای اروپایی به وجود میآورد را عملا برای آنها به مرز صفر درصد میرساند و در کنار آن حضور بسیار محدود در بازاری بزرگ میتواند در همان گامهای ابتدایی برای ایران تصویری جدید از ظرفیتهای صادراتی به وجود آورد، ایران امروز بیش از آنکه به نفت متکی باشد، به صادرات غیرنفتی خود نیاز دارد و در این عرصه بازارهای جدیدی برای عرضه خود نیاز دارد که احتمالا آفریقا بکرترین گزینه برای آینده تجارت ایران به شمار میرود.
بیشتر بخوانیم :
حجم مبادلات ایران و آفریقای جنوبی
مشكلات اساسی اقتصاد آفریقای جنوبی
شاخص های اقتصادی آفریقای جنوبی